Gegevensuitwisseling in de zorg: waarom de zorgsector nú in actie moet komen

Stel je voor: je oma krijgt thuiszorg en gebruikt meerdere medicijnen. De wijkverpleegkundige vertrouwt op de informatie in haar systeem, maar die blijkt incompleet. De huisarts en apotheek hebben ieder een ander medicatieoverzicht. Eén kleine vergissing kan leiden tot verkeerde dosering, complicaties of zelfs overlijden. 

Helaas is dit geen uitzondering: jaarlijks overlijden zo’n duizend mensen (Telegraaf) en belanden tienduizenden in het ziekenhuis door gebrekkige gegevensuitwisseling in de zorg. En dat terwijl de technologie om dit probleem te verhelpen eigenlijk al ruimschoots beschikbaar is. Het is tijd om daar verandering in aan te brengen!

Gegevensuitwisseling in de zorg: vanaf 2035 een wettelijke verplichting. Dus ook voor jouw zorgorganisatie.

Vanaf 12 september 2025 is de Europese Data Act volledig van toepassing. Iedere organisatie heeft dan, volgens de Europese wetgeving, voldoende tijd gehad om zijn datahuishouding op orde te krijgen. Deze verordening verplicht organisaties om verantwoord om te gaan met data, en om die – waar relevant en veilig – te kunnen delen. 

Sinds 25 maart 2025 is daarnaast de European Health Data Space (EHDS) verordening van kracht. Onder deze verordening worden data governance en gegevensuitwisseling in de zorg structureel geregeld. Het Ministerie van VWS is in Nederland verantwoordelijk voor de naleving van de EHDS (European Health Data Space).

Onder de EHDS-verordening moet er in Nederland een landelijk dekkend netwerk worden gerealiseerd. Dat kun je zien als een netwerk van informatie-snelwegen. Omdat een netwerk valt of staat met vertrouwen, wordt er ook een landelijk vertrouwensstelsel ingericht. De verkeersregels als het ware. Tot slot wordt er hard gewerkt aan Generieke functies. Een beetje te vergelijken met onze zebrapaden. Iedereen mag en kan daar gebruik van maken.

De impact van de EHDS transitie voor jouw zorgorganisatie

Om in Nederland op tijd aan de EHDS te kunnen voldoen, heeft Min VWS een Transitieplan Landelijk dekkend netwerk opgesteld. De uitrol hiervan gebeurt in drie fases:

1. Interoperabiliteit georganiseerd (2023-2026)
2. Netwerk georganiseerd (2027-2030)
3. Integraal georganiseerd (2031-2035)

Het is voor jouw zorgorganisatie sterk aan te raden deze fases en tijdslijnen te volgen. Iedere fase kent namelijk nieuwe verplichtingen en bouwen voort op de voorgaande fases.

Als je de benodigde vereisten per fase niet op orde is, heb je straks een veel groter probleem. Je gaat toch ook geen flatgebouw bouwen op het fundament van een woonhuis?

De eerste fase

De eerste fase, Interoperabiliteit georganiseerd, eindigt eind 2026. Dan wordt verwacht dat je de onderwerpen Data Beschikbaarheid, en Governance op orde hebt. Een veilig communicatienetwerk staat ook in het transitieplan, maar daar is het Min VWS die beetje bij beetje de route uitstippelt en de afspraken maakt. Jouw organisatie wordt geacht die te volgen.

Hieronder leg ik voor de eerste fase uit wat er van je zorgorganisatie verwacht wordt:

1. Interoperabiliteit georganiseerd (2023-2026)

Van jouw organisatie wordt geacht je te richten op elektronische gegevensuitwisseling volgens de gemaakte afspraken met het veld. (zoals het Integraal Zorgakkoord, de Wegiz én inmiddels sinds 8 september 2025 het AZWA: Aanvullend zorg en welzijns akkoord). 

Simpel gezegd: je  datahuishouding moet tenminste binnen je eigen organisatie op orde zijn.  Dat betekent in de praktijk het volgende:

• Krijg inzicht en regie over je data- en IT-landschap.
• Borg een datastrategie en verantwoordelijkheden voor data- en datastromen binnen je organisatie.
• Maak afspraken met leveranciers over het ontsluiten van data uit bronsystemen.
• Leg specificaties en integraties vast voor alle bronsystemen.
• Richt een centrale voordeur in (bijvoorbeeld een Datastation) om al het data- en informatieverkeer compliant te regelen, te monitoren en te loggen.
• Sluit je vast aan bij de eerste gegevensstromen, zoals KIK-V, of de door Min VWS geprioriteerde gegevensstromen zoals de patiënt samenvatting, het medicatieoverzicht en beeldbeschikbaarheid.

Eén fout in de medicatie kan grote gevolgen hebben voor je oma. Door je organisatie nú klaar te maken voor veilige en slimme gegevensuitwisseling, kun je fouten voorkomen, werkdruk verminderen en de zorg veiliger maken. Je hebt vanaf september 2025 nog 15 maanden de tijd om je organisatie hiervoor in te richten.